Via deze weg willen we alle geïnteresseerden, deelnemers of belangstellenden van de Pilot Ontwerpende Aanpak hartelijk danken voor de betrokkenheid bij de Pilot Ontwerpende Aanpak.
Ook delen we graag onze inzichten van de afgelopen periode en blikken we vooruit naar de komende tijd.
Pilot programma Ontwerpende Aanpak
Om bij het begin te beginnen. Eind 2021 heeft het kabinet in haar regeerakkoord het voornemen uitgesproken de creatieve industrie te betrekken bij het werken aan maatschappelijke opgaven. De verantwoordelijk staatssecretaris, Gunay Uslu, heeft dit vervolgens in haar beleidsplan verder uitgewerkt en onderstreept met het voornemen een programma te lanceren dat de impact van ontwerpende aanpakken op maatschappelijke opgaven zal vergroten. Er is 9 miljoen beschikbaar gesteld voor een programma dat 3 jaar gaat lopen.
We hebben een half jaar de tijd genomen om dit programma in te richten. Dat doen we met een ontwerpteam, ondersteund door een onderzoeksteam, en in dialoog met mensen uit o.a. de creatieve sector, kennisinstellingen en de (semi-) publieke sector.
Denk hierbij aan ontwerpers, kunstenaars, architecten, wetenschappers, ambtenaren, bestuurders en programmamanagers. Impact maken doen creatieve professionals immers niet alleen. En voor een maximale impact op de maatschappelijke opgaven focussen we ons in dit programma op de inzet van ontwerp in en met het publieke domein.
Terugblik dialoogsessies
De afgelopen periode hebben wij op verschillende locaties in Nederland dialoogsessies georganiseerd. Drie verkennende sessies rondom spanningen in samenwerkingen en drie themasessies over impact, waarden en participatie.
Het is ons opgevallen dat één van de belangrijkste bevindingen van deze fase is dat er een sterke behoefte is om een geschikte taal en een passend vocabulaire te vinden.
Want wat is ontwerp eigenlijk en wie voelt zich aangesproken? Wie identificeert zich als kunstenaar, ontwerper of maker? Wat is impact en wanneer bereiken we dat?
En wat verstaan we onder een creatieve industrie? Is dat überhaupt een term die we moeten gebruiken?
Staatssecretaris Uslu roemt het empathisch vermogen van ontwerpers. Wij merkten daarin wel wat selectieve empathie op. Er is veel liefde voor de eindgebruiker maar weinig écht begrip voor het publieke domein en haar context. Ook troffen we een creatieve sector aan die graag en met gemak allerlei spraakmakende voorbeelden voortbrengt, maar die toch ook veel moeite heeft om haar meerwaarde kenbaar te maken. En daarmee ook een sector die moeite heeft om, met behulp van overtuigende voorbeelden en een helder verhaal, de beslissers te overtuigen van haar meerwaarde.
Tegelijkertijd weten publieke organisaties vaak onvoldoende ruimte te organiseren voor een ontwerpende aanpak. Vanuit fundamentele verschillen, en daaruit voortkomende spanningen en onbegrip, lukt het vaak niet om een ontwerpende aanpak structureel te faciliteren en accommoderen. Dit staat het realiseren van de potentie ervan in de weg.
Al met al is onze indruk dat de creatieve sector, als we spreken over de waarde voor de grote maatschappelijke vraagstukken, nog in ontwikkeling is en op weg naar volwassenheid.
Een sector die nog moet leren hoe die zich dient op te stellen als volwaardige samenwerkingspartner van de overheid en zich nog meer bewust moet worden van de context van deze partner(s). Een sector die haar creatieve vermogen inzet om belemmerende, ingesleten reflexen om te buigen naar ruimte voor andere manieren van denken.
Tegelijkertijd is er ook aan de andere kant werk aan de winkel. De overheid moet ontwerpers in staat stellen om hun rol goed op te pakken. Dat betekent dat ze ook een volwaardige plek aan tafel gegeven moet worden. Ontwerpers vragen bovendien om vertrouwen en ruimte om impact te kunnen maken op complexe maatschappelijke vraagstukken.
Vooruitblik Ontwerpdag 18 april en programma Hoe gaan we nu verder? Om het programma verder vorm te geven organiseren we op 18 april een Ontwerpdag met als doel om samen na te denken over de invulling van het Programma Ontwerpende Aanpak. Een programma dat moet bijdragen aan het vergroten van de impact van een ontwerpende aanpak op maatschappelijke opgaven. Er is ruimte voor ongeveer 125 gasten. Meld je zo snel mogelijk, maar uiterlijk 10 april aan via deze link. Mocht je op de wachtlijst terecht komen laten we uiterlijk 11 april weten of er een plekje voor je is.
In de tussentijd blijven we met het ontwerpteam en het onderzoeksteam druk bezig.
De komende maand tot de Ontwerpdag nemen we de tijd om alles wat we hebben opgehaald te analyseren, aanvullen met interviews, literatuur en voorbeelden. Na de Ontwerpdag gaan we verder met het vormgeven van het programma. De input van de Ontwerpdag nemen we daarin mee. De bevindingen van deze pilot worden verwerkt in een programmavoorstel dat we in juni aanbieden aan de staatssecretaris.
Wil je op de hoogte blijven? Houd onze website en mails dan in de gaten.
